Przejdź do zawartości

Aleksander Poniński (1856–1915)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Poniński
Aleksander Oskar Franciszek
Herb
herb Łodzia książąt Ponińskich
książę
Rodzina

Ponińscy herbu Łodzia

Ojciec

Ludwik Nikodem Poniński

Matka

Paulina Leopoldyna z Orzechowskich.

Żona

Olga księżna Wrede

Dzieci

Ludwika Karłowska (1886-1918), Paulina Róża Ida Ludwika Ponińska (1890-1899) i Kalikst Michał Walenty Poniński (1895-1920),

Aleksander Poniński
Data i miejsce urodzenia

23 stycznia 1856
Stanisławów

Data i miejsce śmierci

24 października 1915
Lwów

poseł do austriackiej Rady Państwa

kadencja X

Okres

od 3 marca 1903
do 30 stycznia 1907

Przynależność polityczna

Koło Polskie – konserwatyści stańczycy

Poprzednik

Włodzimierz Kowalski

Odznaczenia
Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)

Aleksander Oskar Franciszek Poniński herbu Łodzia (ur. 23 stycznia 1856 w Stanisławowie, zm. 24 października 1915 we Lwowie) – urzędnik, ziemianin, polityk konserwatywny, poseł do austriackiej Rady Państwa, książę.

Życie

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, syn starosty tarnowskiego Ludwika Nikodema i Pauliny Leopoldyny z Orzechowskich. Ukończył gimnazjum we Lwowie (1874)[1]. Studiował prawo na uniw. we Lwowie (1874-1877) i Wiedniu (1877-1879), w 1882 otrzymał na UJ tytuł doktora praw[2]. Podporucznik rezerwy Galicyjskiego Pułku Ułanów Nr 13[3]. Po studiach pracował jako koncypient w Prokuraturze Skarbu Państwa w Wiedniu (1879-1880) następnie jako urzędnik w komisji bośniackiej wspólnego Ministerstwa Finansów (1881-1885). Potem pracował od stycznia 1887 jako sekretarz w Dyrekcji Skarbu Państwa w Treście (1886-1887) Dyrektor finansowy Dyrekcji Skarbu Państwa w Dubrowniku w Dalmacji (1888-1894)[1]. W I. 1894-8 był kierownikiem Dyrekcji Skarbu w Krakowie, a w I. 1898-1900 radcą dworu przy Krajowej Dyrekcji Skarbu we Lwowie. W 1901 odszedł w stan spoczynku[2].

Ziemianin, właściciel rozległych dóbr ziemskich w Horyńcu, Podemszczyżnie i Tarasówce w pow. cieszanowskim, a także niewielkiej wyspy Tussel-Daksa na Adriatyku koło Dubrownika (Raguzy), oraz dóbr Durchlaucht w Austrii Dolnej. Główny twórca Biblioteki Horynieckiej – jednego z największych prywatnych księgozbiorów w Galicji. W latach 1904–1912 przebudował i rozbudował barokowy pałac w Horyńcu wg planów krakowskiego architekta Teodora Talowskiego. Będąc znanym kolekcjonerem na ścianach pałacu stworzył dużą galerię malarstwa portretowego[2]. Członek Wydziału Okręgowego w Cieszanowie Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1904-1914)[4].

Z przekonań konserwatysta, związany z krakowskimi stańczykami. Poseł do austriackiej Rady Państwa X kadencji (3 marca 1903 – 30 stycznia 1907) wybrany w kurii I większej własności ziemskiej, z okręgu wyborczego nr 10 (Jaworów-Mościska–Cieszanów).Mandat uzyskał po rezygnacji Włodzimierza Kozłowskiego (który wygrał w dwóch okręgach i zdecydował się przyjąć mandat w okręgu nr 16)[5]. W parlamencie austriackim należał do grupy posłów konserwatystów krakowskich Koła Polskiego w Wiedniu[1], Pracował w różnych komisjach Koła m.in.w komisji cłowej i, podatku od wódek, zajmował się również rentownością produkcji gorzelnianej i przywróceniem Wieliczce wodociągów z wodą pitną[2]. Członek Rady Powiatowej w Cieszanowie (1903-1914)[6]. Zmarł we Lwowie, pochowany w grobowcu rodzinnym w wybudowanej przez siebie kaplicy na cmentarzu w Horyńcu.

Pałac w Horyńcu-Zdroju Ponińskich

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Order Żelaznej Korony III klasy (25 października 1890), kawaler Orderu Franciszka Józefa. Od 1890 był szambelanem honorowym, obywatel honorowy Cieszanowa[2]

Rodzina i życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

8 września 1885 poślubił w Salzburgu Olgę księżną Wrede (1867-1938). Mieli troje dzieci: Ludwikę (1886-1918), żonę Stanisława Karłowskiego, Paulinę Różę Idę Ludwikę (1890-1899) i Kaliksta Michała Walentego (1895-1920)[7],

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Poniński, Aleksander Fürst von Łodzia Dr. iur. – Parlamentarier 1848-1918 online [23.09.2019];
  2. ↑ a b c d e Antoni Stelmach, Poniński Aleksander Oskar Franciszek (1856-1915), Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1983, s. 516
  3. ↑ Jerzy Dunin Borkowski, Almanach błękitny: genealogia żyjących rodów polskich, Warszawa-Lwów 1908, s. 88-89, online [24.09.2019]
  4. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904, s. 771; 1905, s. 771; 1906, s. 812; 1907, s. 812; 1908, s. 812; 1909, s. 866; 1910, s. 866; 1911 s. 932; 1912 s. 932; 1913 s. 969; 1914 s. 969;
  5. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848-1918, Warszawa 1996, s. 196, 416.
  6. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903, s. 315; 1904, s. 315; 1904, s. 316; 1905, s. 334; 1906, s. 334; 1907, s. 334; 1908, s. 334; 1909, s. 359; 1910, s. 359; 1911, s. 381; 1912, s. 381; 1913, s. 439; 1914, s. 439;
  7. ↑ Jerzy Dunin Borkowski, Almanach błękitny: genealogia żyjących rodów polskich, Warszawa-Lwów 1908, s. 88-89, online [24.09.2019]; Antoni Stelmach, Poniński Aleksander Oskar Franciszek (1856-1915) ..., s. 516

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Antoni Stelmach, Poniński Aleksander Oskar Franciszek (1856-1915), Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1983, s. 516-517
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Poniński_(1856–1915)&oldid=74298733”